डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे केवळ संविधानाचे शिल्पकार नव्हते, तर ते सामाजिक क्रांतीचे महान दूत होते. त्यांच्या कार्यातून भारताला एक नवा सामाजिक आत्मा मिळाला, जो आजही आपल्याला समतेच्या वाटेवर चालण्याची प्रेरणा देतो.
१४ एप्रिल १८९१ रोजी मध्य प्रदेशातील महू येथे जन्मलेल्या डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर, हे एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व होते. सामाजिक न्यायाचे पुरस्कर्ते, संविधानाचे शिल्पकार, अर्थतज्ज्ञ, विधिज्ञ आणि क्रांतिकारक विचारवंत म्हणून त्यांनी भारतीय समाजाच्या जडणघडणीत मोलाचा वाटा उचलला.
शिक्षण आणि प्रारंभिक जीवन
स्वतःला दलित समजल्या जाणाऱ्या समाजातून येऊनही, शिक्षणाच्या जोरावर त्यांनी जागतिक पातळीवर आपले स्थान निर्माण केले. कोलंबिया विद्यापीठ (अमेरिका) आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स येथून त्यांनी डॉक्टरेट मिळवली. त्यांच्या शैक्षणिक प्रावीण्यामुळे ते त्या काळातले सर्वात उच्चशिक्षित भारतीय ठरले.
विषमतेविरुद्ध लढा
डॉ. आंबेडकरांनी आपल्या जीवनभर जातीय विषमतेविरुद्ध झुंज दिली. अस्पृश्यतेच्या विरोधात त्यांनी सत्याग्रह, चवदार टँक आंदोलन, महाडचा सत्याग्रह, आणि कालाराम मंदिर प्रवेश आंदोलन घडवून आणले. मूकनायक, बहिष्कृत भारत अशा सामाजिक जागृतीसाठी त्यांनी अनेक वृत्तपत्रं सुरू केली.
भारतीय संविधानाचे शिल्पकार
स्वातंत्र्यानंतर भारतीय संविधान तयार करण्यासाठी त्यांची घटनाकार समितीच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती झाली. त्यांनी लिहिलेल्या संविधानात प्रत्येक भारतीय नागरिकासाठी समता, स्वातंत्र्य आणि बंधुता या मूल्यांना सर्वोच्च स्थान दिले. समाजातील दुर्बल घटकांना न्याय मिळावा यासाठी त्यांनी अनुसूचित जाती-जमातींसाठी आरक्षणाची तरतूद केली.
बौद्ध धर्म स्वीकार
६ डिसेंबर १९५६ रोजी निधन होण्यापूर्वी, त्यांनी बौद्ध धर्म स्वीकारून लाखो अनुयायांसह धर्मांतर केले. बौद्ध धर्मातील समता, अहिंसा आणि बंधुभाव ही तत्त्वे त्यांना आपली वाटली. त्यामुळे त्यांनी सामाजिक क्रांतीचा एक नवा अध्याय लिहिला.
आजही प्रेरणास्थान
१४ एप्रिलला देशभरात ‘आंबेडकर जयंती’ साजरी केली जाते, तर ६ डिसेंबरला ‘महापरिनिर्वाण दिन’ म्हणून त्यांना अभिवादन केले जाते. आजही त्यांच्या विचारांनी समाजातील असंख्य युवक, कार्यकर्ते आणि विचारवंत प्रेरित होतात
Leave a Reply